پایان نامه روانشناسی دین

رابطه روان شناسی و دین

تولد روان شناسی دین به ابتدای قرن حاضر باز می گردد . این گستره در آغاز قرن حاضر توجه بسیاری از محققین روان شناسی را به خود جلب کرده ، چنان که پیش از آن کانت تجربه یا احکام دینی را با تحلیل حیات اخلاقی تبیین نمود و دین را بر مقتضیات قانون اخلاق بنا نهاد ، و یا دکارت که همه چیز از جمله دین را با زبان ریاضی تبین نمود . اما در آستانه قرن نوزدهم دیگر این بحث های ذهن شناسی ، توانایی پاسخگویی به سؤالات اساسی طرح شده را نداشت . و از آنجائی که علم روان شناسی دین را یک مقوله انسانی می دانست لذا سعی کرد با تحلیل روانی انسان، ریشه پیدایش دین را مورد مطالعه قرار دهد.

به گفته یونگ پدیده دین نمودگاری بشری است که روان شناسی نمی تواند و نباید نادیده اش بگیرد.

یونگ می گوید :روح یا جان آدمی فطرتاً دارای کارکرد دینی است اما اگر این واقعیت تجربی وجود نداشت که در روح آدمی ارزش های والایی نهفته است به روان شناسی کوچکترین علاقه ای نمی داشتم ، چرا که در آن حال روح و جان آدمی جز نجاری ناچیز و بی اهمیت نمی بود . حال آنکه از صدها آزمون و تجربه علمی دریافته ام که اصلاً چنین نیست و برعکس جان آدمی حاوی همه آن چیزهایی است که در احکام و دُگم هایدینی آمده است و چه بسا بیش از آن نیز من به روح کارکرد دینی نسبت نداده ام ، بل فقط واقعیاتی را برشمرده ام که ثابت می کند روح دارای طبیعت دینی است یعنی صاحب کارکرد دینی است.

در واقع کلمه روان شناسی خود دلالت بر بعضی روابط با بعضی از ابعاد تجربه انسانی دارد که از دیرباز، آن را دینی نامیده اند. وقتی که در طی قرن هیجدهم، این واژه رواج یافت، به عنوان بخشی از سنت فلسفی که با نظریه های ادراک مربوط است، مطرح گردید و با الهیات یا دین ربطی مهجور داشت . رفته رفته که مطالعه ادراکات ، هرچه بیشتر از رهیافت پیشینی (ماقبل تجربی) معرفت شناسی متعالی فاصله گرفت و جای خود را به روان شناسیعلمی تر که مبتنی بر روش های زیست شناسی و فیزیک بود داد ، پیوندهای بین روان شناسی و دین باز هم ضعیف تر شد . بنابراین راه روان شناسی و دین ، راهی هموار و آشنا و روشن ، چنان که امروزه تصور می شود ، نبود.

...

فهرست مطالب

چکیده

مقدمه

فصل اول

رابطه روانشناسی و دین

تعریف دین

بررسی تئوریهای روانشناسانه دین

تئوری تحولی پیاژه

تئوری اریکسون

آلپورت

یونگ

هیوم

فروید

علل گرایش به دین

پیامدهای گرایش به دین

جیمز

تجربهدینی

تعارض علم و دین

کثرت گرایی دینی

فصل دوم

تعریف تجربه دینی

پیشینه تاریخی تجربه دینی

اقسام تجربه دینی

دیدگاههای مختلف در مورد انواع تجربه های دینی

تجربه دینی نوعی احساس است

تجربهدینی نوعی تجربه مبتنی بر ادراک حسی است

تجربه دینی ارائه نوعی تبیین مافوق طبیعی است

نمونه های تجربه دینی

آیا تجربه های دینی هسته مشترکی دارند

تجربه های عرفانی

آیا تجارب عرفانی معرفت زا است

آیا تجربهدینی می تواند اعتقاد دینی را توجیه کند

فصل سوم

نگاهی نقادانه به موضوع

تقدم شرک بر یکتا پرستی

موهوم پنداری باورهای دینی

گناه نخستین

خدای پدرگونه

مفهوم جنسیت

تعمیم ناروا

فهرست منابع و مآخذ (فارسی)

فهرست منابع و مآخذ (انگلیسی)

چکیده انگلیسی

**********

پروژه روان شناسی دین

چکیده

روان شناسی دین ، بررسی مسئله دین است از جنبه درونی و فردیِ آن . این گستره سعی می کند با تحلیل روانی انسان ( از طریق روان شناسی ) ، ریشه پیدایش دین و همین طور پیامدهای این گرایش را مورد مطالعه قرار دهد. در این باب ، نظریه های موافق و مخالف بسیاری ارائه شده است .

علل و انگیزه های بروز دیدگاه روان شناسانه دین ، سیر تاریخی آن ، تئوری ها و نظریه های قابل توجه در این زمینه ، همچنین پیامدهای تبیین شخصی و روانی دین که از مهم ترین آنها می توان به پلورالیسم دینی اشاره کرد ، درفصل اول این رساله مورد مداقه قرار گرفته است .

از مهم ترین و محوری ترین مسائل مورد بحث در روان شناسی دین ، می توان از بحث تجربه دینینام برد که به عنوان گوهر و اساس این دیدگاه ،مورد توجه و دقت نظر متفکرین ،متألهان و همچنین روان شناسان قرار گرفته است . یکی از مهم ترین فرضیه های مورد بررسی در این مبحث ، معرفتزایی تجربیات دینی است و اینکه آیا تجربه دینی می تواند از لحاظ معرفت شناسی ، عینیت داشته باشند ؟

بیان نظریات مختلف در مورد این مسئله ، که در فصل دوم به آنها اشاره شده ، تا حدودی اظهار نظر در مورد آن را آسان می نماید .

نقد و بررسی موضوع نیز ، همراه با بیان نظرات متفکرین معاصر و نتیجه گیری کلی از بحث ، اجمالاًدر فصل پایانی رساله آمده است.

...