پایان نامه ارتباط بین فعالیت و میزان افشای اطلاعات در صورت های مالی شرکت های بورس تهران

چكیده:

نقش اصلی گزارشگری مالی، انتقال اثربخش اطلاعات به افراد برون سازمانی به روشی معتبر و به موقع  است، که این امر در سایه شفافیت گزارشگری و افشا با کیفیت اطلاعات مالی تحقق می یابد. مرور مطالعات گذشته نشان می دهد شفافیت و کیفیت افشای اطلاعات مالی واحدهای اقتصادی ، تاثیرات مهمی بر استراتژی های سرمایه گذاران گذاشته است. این تحقیق، به بررسی رابطه بین میزان افشاء در صورتهای مالی شركتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با نسبتهای متداول فعالیت (شاخصهای استفاده از داراییها) می‌ پردازد. 

در مرحله اول، به منظور تعیین میزان افشا  صورت های مالی كه در این تحقیق در راستای تعیین مقدار متغیر وابسته لازم است چك ‌لیست كفایت افشاء براساس استانداردهای حسابداری ایران تنظیم و برای هر شرکت یک نمره یا شاخص افشا تعریف شود. در مرحله دوم متداولترین نسبتهای فعالیت (شاخصهای استفاده از داراییها) یعنی نسبت فروش به سرمایه در گردش، نسبت فروش به داراییهای ثابت ، نسبت فروش به كل داراییها و نسبت فروش به حقوق صاحبان سهام (ارزش ویژه) محاسبه و استخراج گردید. سپس در این تحقیق از تحلیل رگرسیونی مقطعی بر اساس داده های تابلویی جهت بررسی رابطه بین میزان افشاء در صورتهای مالی با نسبتهای متداول فعالیت  در سال های 1382 لغایت 1387 استفاده شده است. نمونه تحقیق شامل 65 شرکت پذیرفته شده  در بورس تهران در بازه زمانی 5 ساله  می باشد.

یافته ها نشان می دهد به طور کلی بین میزان افشاء در صورتهای مالی شركتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با نسبتهای متداول فعالیت رابطه معناداری وجود دارد.

مقدمه:

حسابداری یک سیستم  اطلاعاتی است. این سیستم اطلاعاتی به عنوان زیر مجموعه سیستم های اطلاعاتی مدیریت ، وظیفه پردازش داده های مالی را به عهده دارد. اگرچه استفاده کننده بخش عمده ای از محصولات این سیستم اطلاعاتی ، مدیریت یک واحد اقتصادی است ، اما مدیریت بنا به وظایف و مسئولیتهایی که در قبال گروه های مختلف استفاده کنندگان اطلاعات مالی دارد و همچنین بنا برالزامات قانونی یا درخواست های طرفهای تجاری یا تامین کنندگان مالی واحدهای اقتصادی ، اطلاعات مختلفی را در اختیار استفاده کنندگان خارج از واحدهای اقتصادی قرار می دهد. گزارشهای مالی سالانه از مهمترین محصول سیستم های اطلاعاتی حسابداری است که برای گروه های مختلفی از استفتده کنندگان خارجی اطلاعات مالی ، در چهارچوب مشخصی ارائه می شود (عرب مازاریزدی ،1374، 58)[1].

براساس نظر هیئت استانداردهای حسابداری مالی تصمیمات سرمایه گذاران واعتباردهندگان واستفاده آنها از اطلاعات دارای گستردگی بسیار بیشتری نسبت به سایر گروه های خارجی می باشد وبه همین دلیل تصمیمات آنها دارای تاثیرات عمده ای در تخصیص منابع اقتصادی یک کشور است (هیأت استانداردهای حسابداری مالی آمریكا،1978، 30)[2].

ازآنجائیکه سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان دو گروه اصلی برون سازمانی استفاده کنندگان اطلاعات مالی بشمار می روند وتهیه و فراهم کردن اطلاعات مربوط برای این دو گروه یکی از رسالت های اصلی مدیریت و سیستم های حسابداری می باشد ، لذا توجه ویژه به نوع نیازهای اطلاعاتی این افراد ضرورت دارد.

با توجه به اینکه استفاده کنندگان مزبور گزارشهای مالی را به عنوان یکی از منابع اصلی اطلاعات مالی در مورد واحد های اقتصادی ملاک تصمیم گیری قرار می دهند ، بنابراین گزارشگری مالی براساس نظر هیئت استاندارد های مالی  باید اطلاعاتی را فراهم سازد که برای سرما یه گذاران و اعتبار دهندگان بالفعل و بالقوه و سایر استفاده کنند گان در تصمیم گیری های سرمایه گذاری و اعطای اعتبار وسایر تصمیمات مشابه مفید واقع شود ( همان منبع،30)³.

گزاشگری مالی تخصیص منابع سرمایه در یک شرکت تجاری و قابلیت سوددهی آن را افشا می نماید. بدیهی است اصل افشا به عنوان یکی از اصول حسابداری ، کلیه واقعیت های با اهمیت و مربوط در رابطه با رویدادها و فعالیتهای واحد تجاری را بیان می نماید.

اصل افشا ایجاب می نماید که صورت های مالی به گونه ای  تهیه و ارائه شود که از لحاظ اهداف مربوط در صورت های مالی به گونه ایست که ازیک طرف امکان اتخاذ تصمیمات آگاهانه برای استفاده کنندگان را فراهم نموده و از طرف دیگر باعث گمراهی آنان نشود.

محققین در حوزه افشاء گزارشگری مالی به منظور سنجش میزان افشاء و تاثیر آن بر تصمیمات سرمایه‌گذاران از انواع مختلفی از عوامل تاثیرگذار برافشاء اطلاعات مالی بهره‌برده‌اند. سیر تاریخی تحقیقات صورت گرفته در حوزه افشاء اطلاعات مالی نشان می‌دهد كه این عوامل در چهار حوزه كلی شامل حوزه اول استفاده از متغیرهای تراز نامه‌ای (متغیرهای مرتبط به حجم و فعالیت شركتها) و رابطه آن با كفایت افشاء اطلاعات مالی  حوزه دوم، رابطه بین متغیرهای سود و زیانی (عملکردی)با سطح افشای گزارشگری مالی ، حوزه سوم تركیبی از متغیرهای سود و زیانی و ترازنامه‌ای برای سنجش میزان افشای گزارشگری مالی شركت ها  و حوزه آخر رابطه بین متغیرهای كیفی و متغیرهایی غیر از متغیرهای فوق‌الذكر مانند ماهیت و نوع صنعت، نوع موسسه حسابرسی كننده، اعضای حرفه‌ای و غیر حرفه‌ای هیئت مدیره، وجود یا عدم وجود سهامدار نهادی با میزان افشای گزارشگری مالی قابل تقسیم‌بندی هستند . اما در این پژوهش سعی خواهد شد با توجه به تمامی موارد ذكر شده فوق و در بخش پیشینه تحقیق، صرفاً از شاخص‌های سنجش بكارگیری دارایی ها  به ویژه نسبت‌های فعالیت شركت‌ها برای بررسی سطح افشاء گزارشگری مالی استفاده شود

[2]  . Financial Accounting Standards Board (FASB),1978,30

فهرست

چكیده: 1

مقدمه: 2

فصل اول: كلیات تحقیق

1-1 مقدمه 5

2-1 تاریخچه مطالعاتی. 5

3-1 بیان مسأله تحقیق. 7

4-1چارچوب نظری تحقیق. 8

5-1 فرضیه های تحقیق. 10

6-1 اهمیت و ضرورت تحقیق. 10

7-1 اهداف تحقیق. 11

8-1 حدود مطالعاتی. 12

1-8-1  قلمرو مکانی تحقیق. 12

2-8-1 قلمرو زمانی تحقیق. 13

3- 8-1  قلمرو موضوعی تحقیق. 13

9-1- تعریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق. 13

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق

1-2 مقدمه 15

2-2- تعاریف مختلف افشا 16

3-2- اصل افشا 16

4-2- پرسش های اساسی مطرح شده در حوزه افشا (مبانی نظری) 17

1-4-2- اطلاعات مالی برای چه اشخاصی افشا می‌گردد؟ 18

2-4-2- هدف از افشای اطلاعات مالی چیست؟ 20

3-4 -2- چه میزان از اطلاعات لازم است افشا شود؟ 21

4-4 -2- چگونه اطلاعات مالی باید افشا شود؟ 24

1-4 -4- 2- شكل و ترتیب صورتهای مالی اساسی. 26

2-4 -4- 2- اصطلاحات و ارائه جزئیات.. 29

3-4-4- 2- گزارش حسابرس مستقل. 30

4-4 -4- 2-گزارش هیأت مدیره 30

5-4 -2- خصوصیات كیفی مرتبط با ارائه اطلاعات چگونه باشد؟ 31

5 - 2 - عملکرد 32

1-5-2-  مقدمه 32

6-2-  انواع نسبت های مالی. 35

1-6-2- نسبت های فعالیت (شاخص های بكارگیری دارایی ) 36

7-2- کفایت گزارشگری (افشا) و نسبت های مالی. 37

8-2- پیشینه داخلی و خارجی تحقیق. 38

1-8-2- مطالعات خارجی. 38

2-8-2- مطالعات داخلی. 52

فصل سوم: روش‌ اجرای تحقیق

1-3 مقدمه 61

2-3- فرضیه های تحقیق. 62

1-2-3- فرضیه اصلی تحقیق : 62

2-2-3- فرضیه ی فرعی تحقیق : 62

3-3 مدل تحقیق. 63

4-3 شیوه اندازه گیری متغیرها 64

5-3 روش تحقیق. 65

6-3- متغیر های مورد بررسی. 66

7-3- مدل های مورد استفاده برای آزمون فرضیه ها 68

8-3-  دلایل انتخاب  متغیرها 70

9-3- جامعه آماری و روش نمونه گیری. 70

9-3-  روش‌های جمع‌آوری اطلاعات و داده‌ها 71

1-9-3- منبع اطلاعات.. 71

2-9-3- آماده سازی اطلاعات.. 72

10-3- روش شناختی تحقیق (تجزیه و تحلیل داده ها) 72

1-10-3- مدل های داده های تابلویی. 73

2-10-3- آزمون لیمر (معنی داربودن اثرات فردی) 73

3-10-3- آزمون هاسمن. 75

4-10-3- فروض مدل رگرسیون خطی کلاسیک... 75

1-4-10-3- نرمال بودن خطاها 76

2-4-10-3-  ناهمسانی واریانس.. 76

3-4-10-3- هم خطی. 76

4-4-10-3- عدم وجود خود همبستگی بین  ها: 77

5-10-3-  آزمون مانایی. 78

6-10-3 آزمونهای آماری و معیارهای استفاده شده به منظور مقایسه مدل های تحقیق. 79

1-6-10-3- ضریب تعیین تعدیل شده 79

2-6-10-3- آماره  F رگرسیون. 80

7-10-3- نرم افزارهای  تجزیه و تحلیل. 80

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها

1-4 مقدمه‏ 82

2-4- تحلیل توصیفی داده ها 82

3-4- مراحل تخمین مدل به وسیله داده‌های تابلویی. 84

1-3-4- آزمون F لیمر( بررسی همسانی عرض از مبدأ های مقاطع ) 85

2-3-4- آزمون هاسمن ( انتخاب بین اثرات ثابت و تصادفی ) 86

4-4- بررسی فروض کلاسیک رگرسیون. 87

5-4- آزمون مانایی متغیرها 88

6-4- آزمون فرضیه های تحقیق. 88

1-6-4- آزمون فرضیه فرعی اول. 89

2-6-4- آزمون فرضیه فرعی دوم 91

3-6-4- آزمون فرضیه فرعی سوم 92

4-6-4- آزمون فرضیه فرعی چهارم 93

5-6-4- آزمون فرضیه اصلی تحقیق. 94

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

1-5 مقدمه 98

2-5- بحث و نتیجه گیری. 98

1-2-5- نتیجه گیری پیرامون فرضیه فرعی اول. 99

2-2-5- نتیجه گیری پیرامون فرضیه فرعی دوم 100

3-2-5- نتیجه گیری پیرامون فرضیه فرعی سوم 101

4-2-5- نتیجه گیری پیرامون فرضیه فرعی چهارم 101

5-2-5- نتیجه گیری پیرامون فرضیه اصلی تحقیق. 102

3-5- پیشنهادها 104

1-3-5- پیشنهادهای کاربردی ناشی از نتایج تحقیق. 105

2-3-5- پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی. 105

4-5- محدودیت ها 106

پیوست ها

جدول  مربوط به صنایع و نام شركت های نمونه آماری. 108

منابع و ماخذ

منابع فارسی: 110

منابع لاتین: 111

منابع اینترنتی: 114

چکیده انگلیسی: 115