پایان نامه ارائه الگوریتمی جهت انتخاب رشته برای داوطلبان آزمون ریاضی وفنی با استفاده از تكنیكهای تصمیم گیری چندمعیاره

 پایان نامه ارائه الگوریتمی جهت انتخاب رشته برای داوطلبان آزمون ریاضی وفنی با استفاده از تكنیكهای تصمیم گیری چندمعیاره

چكیده

در این پایان نامه تلاش شده است تا به داوطلبان آزمون ریاضی و فنی در رتبه بندی «رشته دانشگاه»های تحصیلی پیش رویشان كمك شود. این پایان نامه به دنبال ارائه یك الگوریتم جهت شناسایی علایق كاربر و رتبه بندی گزینه های وی می باشد. به اختصار می توان گفت كه در انتخاب رشته دانشگاه, مثلا «مدیریت دانشگاه شهید بهشتی» ما با انتخاب دو مقوله رشته تحصیلی و دانشگاه مورد نظر مواجهیم. بنابراین با عنایت به این موضوع كه داوطلب نیازمند مرتب سازی توامان دانشگاهها و رشته های تحصیلی است، نگارنده تلاش نموده است تا الگوریتمی ارائه نماید كه به كمك روشهای تصمیم گیری چند معیاره به شناسایی معیارهای انتخاب رشته و معیارهای انتخاب دانشگاه و محاسبه وزن آنها برای كاربر بپردازد. اگرچه همچنانكه از عنوان پایان نامه پیدا است در این نوشته بنابر ارائه الگوریتم است و اطلاعات ورودی این الگوریتم در واقع خود، خروجی پایان نامه های متعدد آماری می تواند باشد. با این همه سعی شده است تا با تهیه پرسشنامه هایی به صورت پیمایشی در خصوص رتبه بندی معیارها اقدام گردد. لازم بذكر است كه دو برنامه رایانه ای به زبان پاسكال و در محیط اكسل با استفاده از این الگوریتم نوشته شده است.

در رتبه بندی دانشگاهها به معیارهای اعتبار علمی دانشگاه، فاصله جغرافیایی از محل زندگی كاربر، اشتراكات فرهنگی و زبانی كاربر با محیط اجتماعی شهری كه دانشگاه در آن واقع است، ظرفیتهای اجتماعی دانشگاه و شهر مزبور، وضعیت آب و هوای محل تحصیل و نهایتا دلایل شخصی كاربر جهت ترجیح یك دانشگاه توجه شده است. همچنین در رتبه بندی رشته ها معیارهای علاقه كاربر به رشته ها، بازار كار رشته ها، شانس ادامه تحصیل در هر رشته، متوسط رضایت شغلی و دریافتهای ریالی فارغ التحصیلان سطح بالای رشته ها، استعداد كاربر در رشته های مختلف با توجه به سطح نمره وی در دروس مختلف و نهایتا پرستیژ و جایگاه اجتماعی هر رشته از نگاه مردم مد نظر قرار گرفته است. نگارنده امیدوار است نرم افزار تهیه شده براساس این الگوریتم بتواند به انبوه متقاضیان شركت درآزمون ریاضی و فنی در زمان محدود چند روزه انتخاب رشته حداقل یك طرح ابتدایی ورتبه بندی اولیه ارائه نماید.

فهرست مطالب

عنوان..........................................................................................صفحه

فصل اول: كلیات تحقیق

1-1) بیان مساله و اهمیت موضوع...................................................................................2

1-1-2) عنوان تحقیق..............................................................................................3

1-3) تعریف مساله........................................................................................................3

1-4) اهداف تحقیق........................................................................................................3

1-5) پیشینه تحقیق ......................................................................................................4

1-6) سوالات تحقیق...................................................................................................13

1-7) روش شناسی ( متدولوژی ) تحقیق.......................................................................14

1-7-1) روش تحقیق.............................................................................................14

1-7-2) نوع تحقیق...............................................................................................14

-7-13) جامعه تحقیق..........................................................................................15

7-1-4) نمونه تحقیق...........................................................................................15

7-1-5) روش نمونه گیری....................................................................................15

-18) محدوده (قلمرو) تحقیق .....................................................................................18

1-9) روش مدلسازی...................................................................................................18

1-10) فرضیه ها.........................................................................................................18

1-11) مراحل و گام های اصلی تحقیق ........................................................................19

1-12) محدودیت های تحقیق......................................................................................20

1-13) واژه های کلیدی..............................................................................................20

فصل دوم: ادبیات موضوع تحقیق

2-1) مقدمه...................................................................................................................23

2-2) انواع حالتهای تصمیم گیری ...................................................................................24

2-3) رویكرد كمی در تصمیم گیری...........................................................................25

2-3-1) روشهای تصمیم گیری چند هدفه (MODM) ...........................................26

2-3-2) مدلهای تصمیم‌گیری چند شاخصه...........................................................26

عنوان..........................................................................................صفحه

2-4) روش مجموع ساده وزین (SAW) .......................................................................27

2-5) روش Topsis .............................................................................................28

2-6) فرآیند تحلیل سلسله مراتبیAHP...........................................................................29

2-6-1) ناسازگاری در تحلیل سلسله مراتبی...............................................................31

2-6-2) كاهش ناسازگاری بعنوان شرط لازم نه كافی................................................32

2-6-3) اصول فرایند تحلیل سلسله مراتبی .............................................................33

2-6-4) مزایای فرآیند تحلیل سلسله مراتبی............................................................34

2-6-5) بحث در معنی اهمیت نسبی و ناسازگاری ......................................................35

2-6-6) گامهای اصلی در فرآیند تحلیل سلسله مراتبی.................................................37

2-6-7) ساختن سلسله مراتبی .....................................................................................38

2-6-8) معایب AHP...............................................................................................44

2-7) تكنیكهای MCDM در این تحقیق...........................................................................45

فصل سوم: طراحی الگوریتم

3-1) شناسایی اجزای مساله.............................................................................................48

3-1-1) شناسایی معیارهای انتخاب رشته................................................................48

3-1-2) شناسایی معیارهای انتخاب دانشگاه............................................................51

3-1-3) شناسایی رشته های دانشگاهی...................................................................55

3-1-4) شناسایی دانشگاهها...................................................................................56

3-2) رتبه بندی (اولویتبندی) رشته ها...........................................................................57

3-2-1) رتبه بندی رشته ها براساس معیار «علاقه»...................................................58

3-2-2) رتبه بندی رشته ها براساس معیار «كیفیت اشتغال».......................................62

3-2-3) رتبه بندی رشته ها بر اساس معیار «استعداد»...............................................67

3-2-4) رتبه بندی رشته ها بر اساس معیار «شانس ادامه تحصیل».............................71

3-2-5) رتبه بندی رشته ها بر اساس معیار «پرستیژ» یا «جایگاه اجتماعی».................74

3-2-6) تلفیق معیارهای انتخاب رشته و رتبه بندی رشته ها.....................................75

3-3) رتبه بندی دانشگاهها............................................................................................76

3-3-1) رتبه بندی دانشگاهها بر اساس معیار «اعتبار علمی».....................................77

3-3-2) رتبه بندی دانشگاهها براساس معیار «ظرفیتهای اجتماعی»............................79

3-3-3) رتبه بندی دانشگاهها بر اساس معیار «دلایل شخصی»..................................80

3-3-4) رتبه بندی دانشگاهها بر اساس معیار «اشتراک زبانی»...................................80

عنوان..........................................................................................صفحه

3-3-5) رتبه بندی دانشگاهها براساس معیار شرایط آب و هوایی..............................81

3-3-6) رتبه بندی دانشگاهها براساس معیار بعد جغرافیایی......................................82

3-3-7) تلفیق معیارهای انتخاب دانشگاه و رتبه بندی دانشگاهها..............................82

3-4) رتبه بندی « رشته دانشگاه»ها  ..............................................................................83

3-4-1) اهمیت نسبی رشته و دانشگاه نسبت به هم................................................84

3-4-2) تعیین نمره نسبی خام هر یک از رشته دانشگاهها    .......................................86

3-4-3) تعیین نمره نسبی نهایی هر یک از رشته دانشگاهها......................................87

فصل چهارم: پیاده سازی الگوریتم در خلال یك مطالعه موردی

4-1) مقدمه......................................................................................................................90

4-2) ورود اطلاعات....................................................................................................91

4-3) تشکیل ماتریسهای مربوط به امتیازدهی رشته ها.....................................................92

4-3-1) تشكیل بردار متناظر با معیار «علاقه»...........................................................92

4-3-2) تشكیل بردار متناظر با معیار «كیفیت اشتغال»..............................................93

4-3-3) تشكیل بردار متناظر با معیار «استعداد»......................................... .............97

4-3-4) تشكیل بردار متناظر با معیار «پرستیژ».......................................................102

4-3-5) تشكیل بردار متناظر با معیار «شانس ادامه تحصیل»....................................106

4-3-6) تشكیل بردار متناظر با ارزش نسبی هر یك از معیارهای انتخاب رشته.........................112

4-3-7) تشكیل بردار متناظر با ارزش نسبی رشته ها..............................................113

4-4) تشكیل ماتریسهای مربوط به رتبه بندی دانشگاهها................................................115

4-4-1) تشكیل بردار متناظر با معیار «اعتبار علمی»...............................................115

4-4-2) تشكیل بردار متناظر با معیار«ظرفیتهای اجتماعی».......................................117

4-4-3) تشكیل بردار متناظر با معیار«دلایل شخصی»..............................................118

4-4-4) تشكیل بردار متناظر با معیار«اشتراك فرهنگی»...........................................119

4-4-5) تشكیل بردار متناظر با معیار «شرایط آب و هوایی»....................................121

4-4-6) تشكیل بردار متناظر با معیار «بعد جغرافیایی»............................................122

4-4-7) تشكیل بردار متناظر با ارزش نسبی هر یك از معیارهای انتخاب دانشگاه.....................129

4-4-8) تشكیل بردار متناظر با ارزش نسبی دانشگاهها...........................................130

4-5) تشكیل بردار متناظر با امتیاز دهی خام رشته دانشگاهها.........................................133

4-6) تشكیل ماتریس وجود و عدم وجود «رشته دانشگاهها»  .....................................139

4-7) تشكیل ماتریس امتیازدهی نهایی رشته دانشگاهها..................................................143

عنوان..........................................................................................صفحه

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1) مقدمه................................................................................................................156

5-2) مزایا و نقاط قوت الگوریتم.................................................................................156

5-2-1) رفع پیچیدگی    ........................................................................................156

5-2-2) تسریع در فرایند انتخاب رشته    ...............................................................157

5-2-3) افزایش دقت...........................................................................................157

5-2-4) توان كمی سازی.....................................................................................158

5-2-5) سازگاری................................................................................................159

5-2-6) توان تلفیق معیارها..................................................................................159

5-2-7) توان تكرار فرایند تا رسیدن به نتیجه مطلوب............................................159

5-3) معایب و نقاط ضعف الگوریتم  ............................................................................160

5-3-1) احتمال خطا در تطبیق ترجیحات كیفی با مقادیر عددی..............................160

5-3-2) تعدد سوالات    ........................................................................................160

5-3-3) مساله خاص در رتبه بندی برخی از رشته دانشگاهها..................................161

5-4) پیشنهادات.........................................................................................................162

5-4-1) غنی سازی نمره استعداد هرداوطلب برای هر رشته....................................162

5-4-2) رتبه بندی دانشگاهها بر اساس ظرفیتهای علمی    .....................................162

5-4-3) انتخاب یكصد رشته دانشگاه از فهرست مرتب شده رشته دانشگاهها......................163

منابع ........................................................................................................165

ضمائم

پرسشنامه شماره یك....................................................................................................172

پرسشنامه شماره دو......................................................................................................174