پایان نامه رابطه فرسودگی شغلی و سلامت روانی کارکنان

چکیده

فرسودگی شغلی سندرم روانی متشکل از خستگی عاطفی، مسخ شخصیت (واکنش منفی و عاری از احساسات نسبت به ارباب رجوع) و کاهش احساس کفایت می باشد که نگرش منفی نسبت به خود، شغل و دیگران ایجاد کرده و سلامت عمومی فرد را به خطر می اندازد. هدف تحقیق حاضر بررسی ارتباط بین فرسودگی شغلی و سلامت عمومی کارکنان آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک استان گلستان و خراسان شمالی می باشد. این مطالعه از نوع توصیفی - همبستگی است، جمعیت مورد مطالعه، کلیه کارکنان آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک استان گلستان و خراسان شمالی بوده که بدلیل کم بودن حجم جامعه کلیه کارکنان به تعداد 82 نفر از طریق پرسشنامه مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل 2 پرسشنامه استاندارد بود: الف) پرسشنامه فرسودگی شغلی مسلچ (MBI) این پرسشنامه که از 22 گزاره جداگانه تشکیل شده است و سه جنبه فرسودگی شغلی (خستگی عاطفی، مسخ شخصیت وعدم کفایت شخصی) را می سنجد. پرسشنامه بر اساس مقیاس هفت درجه ای لیکرت تنظیم شده و با مقیاس 0 تا 6 نمره گذاری شده است. ب)آزمون سلامت عمومی (GHQ-28) گلدبرگ، 1972، که دارای 28 سؤال می باشد و به بررسی سلامت عمومی فرد (در زیر مقیاس های سلامت جسمانی، اضطراب، اختلال در کارکردهای اجتماعی و افسردگی) می پردازد که با مقیاس0 تا 3 نمره گذاری شده است. برای بررسی اعتبار پرسشنامه از ضریب آلفا کرونباخ استفاده شد که مقدار به ترتیب برای پرسشنامه فرسودگی شغلی و سلامت روانی برابر با 734/0 و 940/0 بود. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی (فراوانی، درصد) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی اسپیرمن) استفاده شد. یافته های تحقیق نشان دادند که همبستگی معناداری بین فرسودگی شغلی و ابعاد آن (خستگی عاطفی، مسخ شخصیت وعدم کفایت شخصی) با سلامت عمومی مشاهده شد.

کلمات کلیدی: فرسودگی شغلی، خستگی عاطفی، مسخ شخصیت، احساس کفایت، سلامت عمومی

فرسودگی شغلی

پیشرفت های شگرف فناوری و تغییرات نظام اجتماعی باعث گردیده که جوامع امروزی شکل پیچیده ای به خود بگیرند.عوامل متعددی همچون: مشکلات مالی و خانوادگی، تضاد با دوستان و همکاران، فشار روانی ناشی از عوامل محیطی و سازمانی باعث شده است که به نحوی زندگی طبیعی انسان را تهدید نماید این فشار سبب می گردد تا وظایفی که انسان به سادگی در شرایط طبیعی انجام می دهد، با مشکل روبه رو شود، به گونه ای که با دشواری بدان پرداخته و حتی گاهی قادر به انجام آن نباشد. در نتیجه، آسیب های جدی بر منابع مالی و انسانی سازمان وارد می شود.

عوامل سازمانی فرسودگی شغلی

شرایط نامناسب کاری، احساس ناکارآمدی سازمانی، احساس عدم پیشرفت فردی، فرصتهای کم برای ارتقاء و وجود قوانین و مقررات خشک و دست و پاگیر در نظام سازمانی از دیگر عوامل مؤثر در ایجاد و گسترش فرسودگی شغلی هستند. گیلمور و دانسون اعتقاد دارند که عوامل بیرونی از قبیل درآمد پایین، می تواند زمینه را برای فرسودگی شغلی فراهم سازند.

از دیگر عوامل سازمانی فرسودگی شغلی می توان ویژگی های نقش (ابهام نقش، گرانباری نقش، کمباری نقش، تعارض نقش) و ویژگی های شغل را نام برد کارکنانی که شغلشان در پایین ترین سلسله مراتب قرار دارد بیشتر دستخوش فرسودگی شغلی می شوند.

همچنین می توان عواملی همچون ناآشنا بودن افراد به اهداف سازمان، مبهم بودن نقش فرد، تولید، توزیع و مصرف کالاها و خدمات سازمان، فقدان شبکه های ارتباطی اثر بخش، سخت و غیرقابل انعطاف بودن مقررات و قوانین سازمان جملگی باعث می گردند درصد بیشتر از افراد گرفتار فرسودگی شغلی شوند.

به طور کلی مهم ترین عواملی که شخص را در یک سازمان دچار فرسودگی شغلی می کنند، عبارتند از : 1 خصوصیت سازمانی : مثل کار بیش از حد، رسمی سازی 2) ادراک سازمانی: مدیریت و ارتباطات سازمانی 3) ادراک نقش : مثل فشارکاری و بازخورد 4) خصوصیات فردی مثل سن و جنس و ویژگی های شخصیتی.

اهمیت سلامت روانی

سلامت از نیازهای اساسی انسان است که در توسعه پایدار نقش حیاتی دارد. اگر چه در ابتدا فقط به سلامت جسم به عنوان سلامتی توجه می شد؛ با پیشرفت علم و رسیدن به سطحی قابل قبول از سلامت جسمی و با مبارزه علیه بسیاری از بیماری ها، بشر به جنبه های دیگر سلامت از جمله سلامت روان توجه کرده است. مفهوم سلامت روان شامل احساس درونی خوب بودن و اطمینان از کارآمدی خود، اتکاء به خود، ظرفیت رقابت، وابستگی بین نسلی و خودشکوفایی توانایی های بالقوه فکری و هیجانی و غیره می باشد. البته با در نظر گرفتن تفاوت های بین فرهنگ ها، ارائه تعریف جامع از سلامت روان غیرممکن می نماید.

سلامت روانی در محیط کار

مفهوم بهداشت روانی در محیط کار یعنی مقاومت در مقابل پیدایش پریشانی های روانی و اختلالات رفتاری در کارکنان، به کمک به ایمن سازی فضای روانی و سالم سازی آن به نحوی که هدف های سازمانی تامین شوند و هیچ یک از کارکنان سازمان به دلیل عوامل موجود گرفتار اختلال روانی نشوند و در عین حال هر یک از کارکنان از این که در سازمان خود به فعالیت اشتغال دارند، احساس رضایت کنند