پایان نامه بررسی نقش دولت در زمینه سازی توسعه فن آوری اطلاعاتی با مطالعه موردی ایـران1370-1384

پایان نامه بررسی نقش دولت در زمینه سازی توسعه فن آوری  اطلاعاتی با مطالعه موردی ایـران1370-1384

چکیده

توسعه فناوری ارتباطات و اطلاعات و نگرش نوین به این توسعه از طریق مكانیسم اینترنت و صفحات وب متغیر‌های جدیدی را در زندگی جاری جامعه ایرانی در طول دهه اخیر پدید آورده كه بر استراتژی برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی دولت جمهوری اسلامی تأثیر گذار شده است. این تغییر و دگرگونی مبتنی بر شیوه‌های ارتباطی و بهره‌جویی از گونه‌های این ارتباط در فضای مجازی با انعكاس نظریات متنوع است. تغییرات مزبور چالش‌های چندی را برای سیاستگزاران اجرایی در جامعه اندیشمند و به نحو طبیعی در ساختار فرهنگی، فنی و شكوفایی اقتصادی فراهم آورده كه با موازین فعلی اقتصاد صنعتی دولت در تقابل واقع شده و بر این قرار بسیاری از متفكرین مسائل اجتماعی سعی در همگرایی این موضوع با فرصتهای حاصله دارند. تغییر در مبانی سنن اطلاعاتی موجبات ظهور روش‌های جدیدی از تبادل نظریات در تكوین توسعه ملی را فراهم آورده كه با توجه به سازگاری نوین طرح‌های ملی در چارچوب فناوری ارتباطات و اطلاعات قابلیت همخوانی دارد. بر این مبنا انطباق این سیاستگزاری با توجه به جامعه ایرانی از منظر دولت جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر فرایند و مفهوم نوینی از توسعه اجتماعی تلقی می‌شود كه در بخش‌های مختلف این پایان نامه   مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

با توجه به حیطه نظارت وگستره قلمرو دولت در جامعه وامكانات مادی ومعنوی كه در اختیار دارد تا چه حد توانسته است بستر علمی وفرهنگی واجتماعی برای ورود كشور به عصر اطلاعات وارتباطات و استفاده از فن آوری اطلاعات  فراهم كند

ثانیاً اقداماتی كه دولت در زمینه توسعه شبكه های رایانهای واینترنتی وتعامل با شهروندان از طریق سیستم های الكترونیكی انجام داده است بصورت كار بردی بررسی شود

ثالثاً امروزه فراگیر شدن استفاده از فن آوری های اطلاعاتی وارتباطاتی نظیر اینترنت وپست الكترونیكی منجر به تشكیل سازمان های نوین شده كه با اشكال سنتی متفاوت است لذا تكنولوژی اطلاعات برای موفقیت در برنامه های توسعه اقتصادی وسیاسی واجتماعی ضرورت دارد بنابر این برای توفیق كشور در عرصه های اطلاعات وتجهیز لوازم آن حیاتی است

نظریات  وابستگی ( رهیافت  رادیكال) 

 یكی از بر جسته  ترین نظریه های توسعه ، بخصوص  نزد نظریه پردازان  جهان سوم ،  تئوری وابستگی  است طرفداران  نظریه وابستگی ( كه عمدتا  مؤلفان ماركسیست یا  ناسیونالیست كشورهای  جهان سوم هستند ) یا این استدلال  كه ساختار  نظام بین الملل  به  شدت فرصت های  توسعه برای كشور های جهان سوم  را زایل  می كند ، مفروضات  اساسی  نظریه مدرنیزاسیون رازیر سؤال می برند.

 وابستیگی به گفته نظریه پردازان  وابستگی ، عارضه  توسعه كاپیتالیستی  مركز  ( كشور های توسعه یافته صنعتی ) و  توسعه  نیافتگی حاشیه ( كشور های  كم توسعه یافته )  است  كه مبتنی  بر یك روند  تكامل تاریخی  و گسترش  نظام سر مایه  داری جهانی  می باشد . بدین ترتیب  جوامع  جهان سوم تسلیم  نوع پیچیده تری از امپریالیسم  اند  كه از  موقعیت  پیرامونی انها در نظام اقتصادی  سر چشمه می گیرند كه زمام ان در دست  تعداد اندكی  از قدرتهای مركزی است .این نوع سلطه ( كه الزاما تبعات سیاسی هم دارد ) تاثیر چشمگیری  بر توسعه جوامع  زیر سلطه دارد ،  از اینرو ژرژ بالاندیه  متفكر فرانسوی  یاآور می شود  كه درك توسعه  نظامهای سیاسی جدید ، جز در پرتو تحلیل قوه محركه خارجی میسّر نیست(2)

دولت و روند توسعه  در جوامع اروپائی 

در اروپا دولت نوساز ابتدا در هیئت دولت مطلقه ظاهر شد بسیاری از كشورهای پیشرفته سرمایه داری در مراحل آغازین توسعه تجربه دولت های مطلقه را داشته اند كه البته این نوع دولتها تفاوتهای ماهوی با دولتهای استبدادی دیكتاتوری و تمامیت خواه  دارد .واژه  دولت مطلقه   و سلطنت  مطلقه  در میانه سده نوزدهم  در اروپا   رایج شد  و منظور دقیق از آن  نوع حكومتی بود  كه در انتقال جامعه  در فئودالیته  به سرمایه داری  اولیه نقش  اساسی داشت و به این منظور اصلاحات اقتصادی ، اداری، دیوانی و مالی  قابل ملاحضه ای  انجا داد. به اعتقاد و بر  دولت  موقعی  موفق  به تو سعه و تجدد شد  كه  به هر گونه  پاتریمونیالیستی  پایان بخشید و به  طور قطع  اعمال  كار ویژه های  دولتی  ، لشكری و كشوری را از پیوند های خصوصی  جدا ساخت(1) . «. مهمترین  ویژگیهای چنین دولتی { دولت مطلقه} در اروپا تمركز و انحصار  درمنابع و ابزار های  قدرت دولتی  ، تمركز وسایل  اداره جامعه در دست  دولت متمركز ملی ، پیدایش ارتش جدید  ناسیونالیسم  و  تاكید بر  مصلحت دولت ملی بود .... نهاد های  نمایندگی  و پارلمان  در دولت   مطلقه  تنها  جنبه صوری داشتند و قدرت اساساْ دارای  خصلتی  بوروكراتیك بود(2)

عصر مجازی

پیش‌بینی می‌شود كه تا 20 سال آینده بشر در “عصر مجازی” یا در چهارمین مقطع اساسی تحول تاریخ خود كه موج چهارم نیز نامیده می‌شود، قرار خواهد گرفت. موج چهارم در حقیقت فرم توسعه یافته عصر اطلاعات و دانش است كه دیگر مشكل عمده بشر در زمینه تامین معاش، تهیه ابزار و دسترسی به دانش و اطلاعات حل شده است و نیاز به تغییر و تحول بزرگتری در جامعه بوجود آمده است. با شروع موج چهارم، بشر جامعه جدید و عصر نوینی را آغاز خواهد كرد كه اكثر امور در آن جامعه بصورت مجازی خواهند بود،‌ این عصر جدید بنام عصر مجازی شناخته خواهدشد.

در عصر مجازی بیشتر امور بشر بصورت غیر فیزیكی قابل انجام است، مثلاً برای خرید از فروشگاهی دوردست و حتی در كشوری دیگر نیاز به حضور فیزیكی خریدار و فروشنده در یك مكان ثابت نیست، برای آموختن دانش، نیاز به رفتن مدارس سنتی و یا دانشگاهایی مانند دانشگاه‌های فعلی نخواهد بود، یك استاد در آن واحد می‌تواند در منزل دانشجو در دهها كشور و مكان دیگر آموزش مجازی دهد این حضور بقدری طبیعی خواهد بود كه دانشجو حضور استاد را در منزلش درك می‌كند و احساس تخیلی حقیقی در دانشجو بوجود می‌آید. پول فیزیكی وجود نخواهد داشت،‌ دوربینهای مخصوصی كه به سیستم فتومتریك مجهز هستند،‌ از روی قرنیه چشم افراد را شناسائی می‌كنند و لذا نیاز به داشتن كارت شناسائی و كارت اعتباری نیز نخواهد بود و بصورت خودكار بسیاری از مسائل روزمره امروزین بشر انجام می‌شود. بازرگانی مجازی رونق زیادی خواهد یافت و امكان عرضه كالا در هر زمان و در هر كجا،‌ در اولین فرصت ممكن امكانپذیر خواهد شد. تولید انبوه محدود می‌شود و تولید كالاهای غیرفیزیكی افزایش چشم‌گیری خواهند یافت.

فهرست مطالب

عنوان  

فصل اول : کلیات تحقیق

الف): بیان مسئله و تعریف آن

ب)  : بررسی پیشینه و ادبیات تحقیق

ج)  : هدف پژوهش

د)  : پرسش اصلی پژوهش

ه)  : فرضیه های تحقیق

و)  : تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم و متغیرها

ز)  : روش تحقیق و گردآوری داده ها

ح)  : حدود و قلمرو پژوهش

ط)  : موانع، مشکلات و محدودیتهای تحقیق

ی)  : سازماندهی پژوهش

فصل دوم: چهارچوب نظری

گفتار اول :  مباحث مفهومی و نظری  توسعه

الف : مروری بر مباحث نظری  پیرامون توسعه

الف - 1: نظریات  توسعه ( رهیافت نوسازی )

الف-2- : نظریات  وابستگی ( رهیافت  رادیكال)

ب : مباحث نظری پیرامون دولت ونقش آن در فرایند توسعه

ب-1-: دولت و روند توسعه  در جوامع اروپائی

ب-2-: دولت و روند توسعه  در كشور ای پیرامون

گفتار دوم : دیدگاه های مختلف پیرامون  ماهیت  دولت درجهان سوم

الف:حمزه علوی و نظریه استقلال نسبی  دولت در جوامع پیرامونی

ب  : تیلمان اورس و نظریه دولت پیرامونی

ج  :اودانل و نظریه دولت اقتدار گرای دیوان سالار

د  :خاورمیانه و الگوی دولت رانتیر

گفتار سوم : مباحث نظری ومفهومی اطلاعات وفناوری

الف : اطلاعات

الف -1 : ضرورت اطلاعات :

الف -2 : ارزش اطلاعات :

الف -3 : معیار ها ی مفید بودن اطلاعات

الف -4 :سازماندهی اطلاعات:

الف -5 : مشخصات عصر  اطلاعات

الف -6 : عصر اطلاعات عصر دگرگونی ها

ب  : فن آوری اطلاعات

ب -1- :اجزاء فن آوری اطلاعات:

ب-1-1- :كامپیوتر

ب-1-2- : شبكه های ارتباطی

ب-1-3- : معلومات خاص

ج : وظایف فن آوری اطلاعات

ج -1- : فواید فن آوری اطلاعات 

گفتار چهارم:مباحث نظری ومفهومی دولت الكترونیك

مقدمه:

تعاریف و مفاهیم دولت الكترونیك

فصل سوم: تاریخچه سیر توسعه اطلاعات در جهان

گفتاراول

الف :  تاریخچه

الف-1-  : موج اول: عصر كشاورزی

الف -2-  : موج دوم:  عصر صنعت

الف -3- : موج سوم؛ عصر اطلاعات

الف -4- : موج چهارم؛ عصر مجازی

گفتار دوم: ارتباطات ونقش آن در توسعه

الف :ارتباطات و توسعه

ب   :ارتباطات سلطه بخش یا ارتباطات توسعه بخش

ب-1- : ارتباطات توسعه بخش (خوش بینانه)

ب-2- : ارتباطات سلطه بخش (بدبینانه)

ب-3- : اینترنت

ب-3-1- : کارکردهای اینترنت

ب-3-2- : خدمات اینترنت

ب-3-3- : اینترنت و توسعه

ب-3-3-1- : توسعه فرهنگی و اینترنت

ب-3-3-2- : توسعه اجتماعی و اینترنت

ب-3-3-3- : توسعه سیاسی و اینترنت

ب-3-3-4- : توسعه اقتصادی و اینترنت

گفتار سوم :  توسعه فناوری اطلاعات

الف : توسعه فناوری اطلاعات

الف-1- : ابعاد توسعه فناوری اطلاعات

الف-2- : فناوری اطلاعات ومزیتهای جدید

الف-3- : فناوری اطلاعات در سایر کشورها

گفتار چهارم :  چالش های اصلی توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات درایران و جهان سوم 

الف :  چالش های اصلی توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران

الف-1- : چالش های فرهنگی توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات (مدیران و توده مردم)

الف-2- :  چالش نیروی انسانی آموزش، پژوهش و اشتغال

الف-3-  : چالشهای زیر ساختی (مخابراتی، تجاری،حقوقی، امنیتی و غیره)

الف-4- : بازار، تقاضا و سرمایه گذاری

ب :  چالش های كشور های  جهان سوم در عصر اطلاعات و ارتباطات

فصل چهارم : ایران و فناورى اطلاعات و ارتباطات

مقدمه

گفتار اول : فناورى اطلاعات و ارتباطات در ایران

الف : قانون برنامه چهارم توسعه درباره فناورى اطلاعات در ایران

الف -1- : توسعه ((ICT فناوری ارتباطات و اطلاعات در ایران

الف-1-1- : محورهای برنامه توسعه ملیICT

الف-1-2- : محورهای اصلی اهدافICT

الف -2- :  توسعه كاربری فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات ایران(تكفایك )

الف-3- : توسعه كاربری فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات ایران(تكفادو )  

ب : نقش دولت جمهوری اسلامی ایران در توسعه فن آوری اطلاعات در ایران

ب -1- : وظایف وزارت ارتباطات وفناوری اطلاعات در ایران

ب-2- : مسائل اساسی توسعه فن آوری  اطلاعاتی در ایران

ب-3- : فایده توسعه فن آوری اطلاعاتی برای ایران

ب-4- : نگرش نوین به زیر ساخت‌های توسعه فن آوری اطلاعاتی در ایران  

ب-5- : استراتژی‌ دولت جمهوری اسلامی ایران در بنیاد وتوسعه فن آوری اطلاعاتی

ب-6- : چشم انداز توسعه فناوری اطلاعات در ایران

گفتار دوم: مدیریت فناوری اطلاعات در ایران

الف : مدیریت فناوری اطلاعات در ایران

الف-1- : گروه تشكیلات 

الف-2- : گروه بودجه

الف-3- : گروه توسعه مدیریت ، آموزش و بهسازی، بهره وری و نکریم ارباب رجوع

گفتار سوم :  انجمن شركت های انفورماتیك ایران

مقدمه

الف   : اهداف

الف -1- : همكاری با دولت

الف-2- : همكاری‌های خارجی

ب    : اركان انجمن

ب-1- : اهم فعالیت كمیته‌های انجمن

ب-1-1- : كمیته نرم‌افزار

ب-1-2- : كمیته سخت افزار

ب -1-3- : كمیته اینترنت

ب-1-4- : كمیته رفاه صنفی

ب-1-5- : كمیته اطلاع‌رسانی و امور بین‌الملل

ب-1-6- : پایگاه اطلاع‌رسانی انجمن (Website  )

ب-1-7- : كمیته حل اختلاف

فصل پنجم :دولت الکترونیک وایران

گفتاراول: دولت الکترونیک

الف : دولت الكترونیك

الف-1- : موضوعها دولت الکترونیک

الف-2- : اهداف دولت الكترونیك

الف-3- : الزامات دولت الكترونیك

الف-4- : پشنیازهای دولت الكترونیك

الف-5- : ساختار دولت الكترونیك

الف-6- : كاربردها  و رویكردهای دولت الكترونیك

ب : جنبه های مختلف  دولت الكترونیك

ب-1- : دولت الكترونیك  از دید  شهروندان

ب-2- : دولت الكترونیكی از دید بخش دادو ستد

ب-3- : دولت الكترونیك از دید دولت

ج :مدلهای ارزیابی دولت الكترونیكی

ج-1- :  مدلی برای ارزیابی دولت الكترونیكی در كشورها

ج-2- : مدلهای پیاده سازی دولت الكترونیك

ج-3- : مدلهای سازمان ملل، لاینه و لی و گــــروه گارتن برای پیاده سازی دولت الكترونیكی

د-: مراحل پیاده سازی دولت الكترونیكی

د-1- : پیاده‌سازی موفق دولت الكترونیك گفتار دوم

ه : معایب و چالش های استقرار دولت الكترو نیكی

گفتار دوم

الف : دولت الكترونیك در ایران

 الف-1- :  چشم انداز دولت الكترونیكی درایران

 الف-2- :  نیاز های كشور درزمینه پیاده سازی دولت الكترونیكی در ایران

 الف-3- : اهداف دولت الكترونیكی درایران

 الف-4-:راهبردهای پیاده سازی دولت الكترونیكی درایران

گفتار سوم:تحقق دولت الكترونیكی در ایران

الف :اتوماسیون فعالیتهای اختصاصی

ب :اتوماسیون فعالیتهای عمومی

ج : فراگیرنمودن بهره‌گیری از شماره ملی و كد پستی

د : سازكارهای هدایت و هماهنگی در اجرای مصوبه

ه : آموزش كاركنان دولت در زمینه فنآوری اطلاعات

فصل ششم:تجارت الکترونیک،بانکداری الکترونیک و نشرالکترونیک

گفتاراول : تجارت الكترونیكی

الف : تجارت الكترونیكی چیست

الف-1- : قدمت تجارت الكترونیكی

الف-2- : تجارت الكترونیكی در جهان امروز

ب :مزایای استفاده از تجارت الكترونیكی

ب-1- : بستر مناسب اطلاعاتی و ارتباطی

ب-2- : حذف نسبی واسطه ها

ب-3- : افزایش قدرت خریداران و پیدایش بازارهای جدید برای تولید كنندگان

ب-4- : سفارشی كردن محصولات و خدمات پشتیبانی قوی

ب-5- : پیدایش مؤسسات اقتصادی نوپا و رقابت سراسری

گفتار دوم :

الف: مدل‌های گوناگون تجارت الكترونیكی

الف-1- : مدل B2B

الف-2- : مدل‌های B2C وC2B

الف-3- : مدل C2C

الف-4- : مدل‌های در ارتباط با دولت

ب :منظرهای  تجارت الكترونیكی

  ب-1- : حجم مبادلات الكترونیكی و سرعت گسترش آن

  ب-2- : گریزناپذیر بودن تجارت الكترونیكی

  ب-3-: تجریه كشورها در زمینه سیاست تجارت الكترونیكی

  ب-3-1- : اتحادیه اروپایی

 ب-3-2- : كشورهای آسه آن

ج : توجیه اقتصادی راه اندازی تجارت الكترونیكی در كشور

ج-1- : منافع

ج-2- : هزینه‌ها

د : موانع و چالشها راه اندازی تجارت الكترونیكی در كشور

ه : رویكرد دولت جمهوری اسلامی ایران تجارت الكترونیكی

گفتار سوم :

الف : بانكدای‌ الكترونیك

ب   : بانكداری‌ الكترونیك‌ در ایران‌

ب-1- : لزوم‌ ایجاد اتوماسیون‌ بانكی‌ در ایران

ب-2- : اهداف‌ اتوماسیون‌ بانكی‌ در ایران

ب-3- : اتوماسیون‌ جامع‌ بانكی‌ در ایران‌

ج   :مركز شتاب

ج-1- : وظایف‌ سیستم‌ شتاب

ج-2- : شكل‌گیری‌ شبكه‌ شتاب‌ از آغاز تا امروز

ج-3- : مزایای‌ شبكه‌ شتاب

ج-4- : شتاب‌ از زبان‌ آمار

د    :   نشر الكترونیكی

نتیجه گیری

پیشنهادات و توصیه های پایان نامه

منا بع وماخذ